“Whether you think you can or you think you can’t, you are right!”
Henry Ford, de grote man achter het gelijknamige automerk, bleek naast auto’s ook van andere dingen verstand te hebben. Een van zijn beroemde uitspraken is: “Whether you think you can or you think you can’t, you are right!”, oftewel: of je nou denkt dat je het kunt, of denkt dat je het niet kunt, je hebt gelijk.
Deze uitspraak heeft te maken met de zogenaamde ‘self-fulfilling prophecy’. Dit houdt grofweg in dat wat je verwacht ook zal gebeuren. Dit principe werd als eerste beschreven door socioloog Robert Merton (1948), maar het bestaan ervan is daarna door vele andere wetenschappers in verschillende domeinen aangetoond, zoals in het onderwijs (bv. Brophy, 1983), in sociale situaties (bv. Snyder, Tanke & Berscheid, 1977) en zelfs in digitale communicatie (Graf, Koeszegi, Pesendorfer & Gettinger, 2012). Bij een self-fulling prophecy heb je een verkeerd beeld van de situatie, wat ervoor zorgt dat je je anders gedraagt dan je normaal gesproken zou doen. Door dit andere gedrag komt de voorspelling – die bij het vertonen van je normale gedrag nooit zou zijn uitgekomen – uit. Hierdoor wordt de voorspelling (gebaseerd op een foute inschatting van de situatie) in stand gehouden.
Een voorbeeldje: je gaat naar een netwerkborrel, maar de collega met wie je zou gaan kan op het laatste moment niet mee. Je denkt: “Oh jee, ik ken verder niemand en anderen vinden me vast niet interessant. Ik kan dit niet, ik sta vast de hele middag in m’n eentje.” Met tegenzin stap je de ruimte in. Iedereen is druk met elkaar in gesprek, en inderdaad: je herkent niemand. Je gaat aan een lege tafel staan en kijkt mismoedig voor je uit. Om de vijf minuten kijk je op je horloge, de tijd tot je met goed fatsoen weer kunt vertrekken voorbij kijkend. De mensen aan andere tafels kijken wel eens naar je om, maar komen niet op je af. Je denkt: “Zie je wel…ze vinden me niet interessant. Daar sta ik dan, in m’n eentje…ik wist dat dit zou gebeuren!”
Hoe denk je dat je overkomt op anderen? Ze kennen je niet, maar straal je uit dat je hen wilt leren kennen? Laat je zien dat je een interessante partij voor hen kan zijn? Je voorspelde een eenzame middag, en dat is precies wat er gebeurt. Wat denk je dat er zou zijn gebeurd als je had gedacht: “Ik ken verder niemand, maar dat is niet erg. Ik ben geïnteresseerd in anderen en zij vast ook in mij. Ik kan dit, ook al ben ik in m’n eentje.” Was je dan bij binnenkomst ook in je eentje aan een tafel gaan staan, mismoedig om je heen kijkend in afwachting van iemand die jou gezelschap zou komen houden? Nee dus, want hoe luidde het belangrijkste gedeelte van Ford’s quote ook alweer? If you think you can, you are right!
Geraadpleegde literatuur
Brophy, J.E. (1983). Research on the self-fulfilling prophecy and teacher expectations. Journal of Educational Psychology, 75, 631 – 661.
Graf, A., Koeszegi, S.T., Pesendorfer, E. & Gettinger, J.(2012). Self-fulfilling Prophecy in e-Negotiations: Myth or Reality? International Journal of Decision Support System Technology, 4, 1 – 16.
Snyder, M., Tanke, E.D. & Berscheid, E. (1977). Social perception and interpersonal behavior: On the self-fulfilling nature of social stereotypes. Journal of Personality and Social Psychology, 35, 656 – 666.